Bezpieczny Bank nr 1 (78) 2020, s. 70-87
https://doi.org/10.26354/bb.4.1.78.2020
Marcin Borsuk
ORCID: 0000-0002-7687-0948
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor zawodowo związany jest z Narodowym Bankiem Polskim. Artykuł wyraża wyłącznie opinie autorów
Jakub Markiewicz
ORCID: 0000-0003-3752-4943
Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu. Autor ma kilkunastoletnie doświadczenie w sektorze bankowym, w szczególności w sektorze spółdzielczym.
Specyficzne czynniki ryzyka kredytowego w bankach spółdzielczych i komercyjnych
Specific credit risk determinants in cooperative and commercial banks
Streszczenie
Ryzyko kredytowe jest nieodłącznym elementem działalności bankowej i jest wielorako warunkowane. Czynniki ryzyka kredytowego w bankach komercyjnych i spółdzielczych są w zasadzie podobne, choć ich znaczenie nie jest tożsame. Jedną z ważniejszych różnic jest zdolność do mobilizacji kapitału własnego (udziałowego czy akcyjnego), a także nietożsama siła wpływu właścicieli akcjonariuszy na planowane wyniki działalności. Także inna jest sytuacja dotycząca ewentualnej restrukturyzacji organizacyjnej w obu sektorach czy sposobu wzmocnienia pozycji rynkowej. Wszystko to sprawia, że czynniki endogeniczne w większym stopniu wpływają na ryzyko kredytowe w sektorze spółdzielczym. Natomiast oddziaływanie czynników egzogenicznych ma istotny wpływ na ryzyko kredytowe zarówno banków komercyjnych, jak i spółdzielczych. Przy czym banki spółdzielcze charakteryzują się mniejszą wrażliwością na cykl koniunkturalny. Jednak koncepcja zbiorowej odpowiedzialności grupy w ramach spółdzielczych systemów ochrony (ang. IPS) wymaga restrykcyjnego podejścia do naruszania zarówno dyscypliny regulacyjnej, jak i rynkowej, aby w zarodku likwidować pokusę nadużycia jednych członków grupy kosztem innych. Przeprowadzone modelowe analizy empiryczne powinny być kontynuowane z wykorzystaniem serii czasowych danych panelowych oraz aktualizacją założeń, co pozwoliłoby uwiarygodnić stwierdzone różnice pomiędzy bankami spółdzielczymi i komercyjnymi.
Słowa kluczowe: ryzyko kredytowe, banki komercyjne, banki spółdzielcze, regulacje bankowe
Abstract
Credit risk is an inherent part of the functioning of banks and is multi-conditional. Credit risk factors in commercial banks and cooperative banks are in principle similar, though their significance is not identical. One of the most important differences is the ability to mobilize equity (equity or share capital), as well as nonidentical strength of the influence of shareholder owners on planned results of operations. The situation regarding organizational restructuring in both sectors or the way of strengthening the market position is also different. All this results in endogenous factors having greater impact on credit risk in the cooperative sector. However, the influence of exogenous factors has a significant impact on credit risk of both commercial and cooperative banks, although cooperative banks are less sensitive to the business cycle. Still, the concept of collective responsibility of the group under cooperative protection systems (IPS – institutional protection scheme) requires a restrictive approach to violating both regulatory and market discipline in order to nip in the bud the temptation to abuse one of the group’s members at the expense of others. The conducted model empirical analyses should be continued using time series of panel data and updating the assumptions, which would make it possible to authenticate the differences found between cooperative and commercial banks.
Key words: credit risk, commercial banks, cooperative banks, banking regulations
JEL: G21, C5
Bibliografia
Asghar A., Kevin D., Macroeconomic determinants of credit risk: Recent evidence from a cross country study, International Review of Financial Analysis, Elsevier 2010, vol. 19(3).
Bazyl M., Książek M., Owczarczuk M., Szulc A., Wiśniowski A., Witkowski B., Mikroekonometria: Modele i metody analizy danych indywidualnych, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2012.
Borsuk M., Wpływ Bazylei III na pozycję kapitałową polskich banków, Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, nr 8/2015.
Borsuk M., Wpływ czynników makroekonomicznych na poziom kosztów ryzyka kredytowego banków, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów 2017, nr 153.
Bostjan A., An Empirical Analysis of Credit Risk Factors of the Slovenian Banking System, Managing Global Transitions, University of Primorska, Faculty of Management Koper, 2008, vol. 6(3).
Castro V., Macroeconomic Determinants of the Credit Risk in the Banking System: The Case of the GIPSI, GEMF Working Papers 2013-12, GEMF, Faculty of Economics, University of Coimbra, 2013.
Clark E., Mare D.S., Radić N., Cooperative banks: What do we know about competition and risk preferences?, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money 2018, vol. 52(C).
Coelho R., Mazzillo J.A., Svoronos J.P., Yu T., Regulation and supervision of financial cooperatives, FSI Insights on policy implementation, BIS 2019, No. 15.
Cuevas C., Buchenau J., Financial cooperatives – issues in regulation, supervision and institutional strengthening, World Bank, October 2018.
Durović A., Macroeconomic Approach to Point in Time Probability of Default Modeling – IFRS 9 Challenges, Journal of Central Banking Theory and Practice 2019, 1.
Fainstein G. & Novikov I., 2011, The Comparative Analysis of Credit Risk Determinants In the Banking Sector of the Baltic States, Review of Economics & Finance, Better Advances Press, Canada 2011, vol. 1.
Fatouh M., Bock R. and Ouenniche J., Impact of IFRS 9 on the cost of funding of banks in Europe, Staff Working Paper No. 851, January 2020.
Fedorowicz Z., Ryzyko bankowe, Wydawnictwo Prywatnej Wyższej Szkoły Businessu i Administracji, Warszawa 1996.
Groeneveld H., Governance of European cooperative banks: overview, issues and recommendations, TIAS School for Business and Society Working Papers, September 2015.
Grzywacz J., Podstawy bankowości. System bankowy. Kredyty i rozliczenia. Ryzyko i ocena banku. Marketing, Difin, Warszawa 2006.
Heropolitańska I., Zabezpieczenie wierzytelności banku, Wydawnictwo Twigger, Warszawa 1999.
Informacja o sytuacji banków spółdzielczych i zrzeszających w 2018 r., UKNF, Warszawa maj 2019 r.
Informacja w zakresie skutków projektu ustawy o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu i umów pożyczki. Wpływ na instytucje kredytowe, UKNF, Warszawa 2016.
Iwanicz-Drozdowska M. (red. nauk.), Zarządzanie ryzykiem bankowym, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2017.
Jakubik P., Macroeconomic Environment and Credit Risk (in English), Czech Journal of Economics and Finance (Finance a uver), Charles University Prague, Faculty of Social Sciences 2007, vol. 57(1–2).
Jaworski W.L., Krzyżkiewicz Z., Kosiński B., Banki, Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa 1994.
Jiménez G., Saurina J., Credit Cycles, Credit Risk, and Prudential Regulation, International Journal of Central Banking, vol. 2(2), maj 2006.
Kattai R., Credit risk model for the Estonian banking sector, Bank of Estonia Working Papers wp2010-01, Bank of Estonia, revised 04 Feb 2010.
Kijek A., Modelowanie ryzyka portfela kredytowego banków w ujęciu branżowym, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Koleśnik J., Adekwatność kapitałowa banków. Standardy regulacyjne, Di in, Warszawa 2014.
Kurkliński L., Miklaszewska E., Modele bankowości spółdzielczej na rynku europejskim i ich ewolucja w okresie pokryzysowym, ALTERUM oraz Warszawski Instytut Bankowości, Warszawa 2017.
Nkusu M., Nonperforming Loans and Macrofinancial Vulnerabilities in Advanced Economies, IMF Working Papers 11/161, International Monetary Fund, 2011.
Orzeszko T., Rezerwy na straty kredytowe w bankach – istota i zasady funkcjonowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013.
Osińska M., Ekonometria finansowa, PWE, Warszawa 2006.
Pipień M., Wdowiński P., Kaszowska J., Identyfikacja cech cyklu finansowego i analiza jego synchronizacji z cyklem koniunkturalnym, NBP, Materiały i Studia 2018, nr 332.
Raport o inflacji, NBP, lipiec 2019.
Raport o stabilności systemu finansowego, NBP, czerwiec 2018 r.
Raport o stabilności systemu finansowego, NBP, czerwiec 2019 r.
Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2018 r., NBP, 2019.
Salas V., Saurina J., Credit Risk in Two Institutional Regimes: Spanish Commercial and Savings Banks, Journal of Financial Services Research, Springer, Western Finance Association 2002, vol. 22(3).
Słownik Wyrazów Obcych, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993.
Sytuacja na rynku kredytowym, wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych II kwartał 2019 r., NBP, kwiecień 2019 r.
Wiatr M.S., Jagiełło R., Ryzyko kredytowe, [w:] Współczesna bankowość. Teoria i praktyka, tom 1, M. Zaleska (red.), Warszawa 2007.
Wooldridge J.M., Introductory Econometrics: A Modern Approach, Cengage Learning, 2012.
Wyniki badania portfela kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych gospodarstw domowych według stanu na koniec 2018 roku. Aneks do Raportu o sytuacji banków w 2018, UKNF, Warszawa 2019.
Wysocki M., Polityka kredytowa banku komercyjnego, Wydawnictwo Twigger, Warszawa 1999.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe, Dz.U. 1997 nr 40 poz. 939 z późn. zm.
Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, tekst jednolity z dnia 19 marca 2019 r., Dz.U. 2019, poz. 520.
Pełny tekst artykułu w pdf:
